Gost-R (Rusya Federasyonu Uygunluk Standardı) Nedir?

Ürünlerin ve hizmetlerin kalitesinin ve güvenliğinin Rusya standartlarına uygun olduğunu tasdik eden bir belgedir. Gost-R belgesi Kalite sertifikası, Güvenlik sertifikası, Gümrük sertifikası diye de adlandırılmaktadır.

Rusya Federasyonu ve bu sertifikayı onaylayan diğer ülkelerin sınırları dahilinde toptan ve perakende satışı yapılan her mal için bu belge istenmektedir. 1 Ekim 2000 yılı itibariyle zorunlu kılınan bu belgenin gerekliliği ve önemi, 2004 yılı Kasım ayında gümrüklerin bavul ticareti ve kargo ticareti'ne kapanması sebebiyle daha da öne çıkmıştır.   

Gost-R Zorunluluğu

SSCB döneminde uygulanmaya başlayan GOST-R, 1 Ekim 2000 tarihli Rusya Gümrük İdaresi (GTK) tebliğince, (sertifika alınması) zorunlu hale getirilmiştir. Son yıllarda sıkı bir şekilde kontrole tabii tutulan GOST-R sertifikası zorunluluğu bu ülkeye ihracat yapan üreticiler için artık olmazsa olmaz bir kriter haline gelmiştir. 

Ürün ve hizmetlerin belgelendirilmesi bazı ürün ve hizmetlere zorunlu, bazı ürün ve hizmetlere istek üzerine yapılmaktadır. Gost R sertifikasının zorunlu alınması gereken ürün ve hizmetlere sarı renkte sertifika, istek üzerine alınması gereken ürün ve hizmetler için ise mavi renkte sertifika verilmektedir. Rusya devlet standartlarının 30 Temmuz 2002 No:64 'Kalite Belgelendirilmesi Zorunlu Olan Ürün ve Hizmetler Kanununa' tabi ürün ve hizmetlere sarı renkte Gost-R sertifikası alınması zorunludur. Gost R sertifikası, ürünlerin Rusya Devleti tarafından akredite edilmiş laboratuvarlarda test edilerek ve test protokolüne istinaden devlet tarafından akredite edilmiş belgelendirme kuruluşları tarafından verilmektedir. Eğer ürün ve hizmetlerin GOST-R uygunluk belgelendirilmesinden hariç Yangın ve Hijyen belgelendirilmesi zorunlu ise, Rusya MÇS Bakanlığı 08 Temmuz 2002 No:320 'Yangın Belgelendirilmesi İçin Zorunlu Olan Ürünler' ve Rusya Devleti Hijyen standartları 15 Ağustos 2002 No:325 'Hijyen Belgelendirilmesi İçin Zorunlu Olan Ürünler' kanunlarına istinaden önce Hijyen ve Yangın belgeleri alındıktan sonra GOST-R kalite belgesi verilmektedir.

Gost-R Belgesinin Kullanıldığı Alanlar

• Rusya Gümrükleri (Zorunlu)
• Perakende Satış Mağazaları (Perakende satılan ürünler için)
• İnşaat Sektörü (İnşaat Kontrolleri isteği doğrultusunda iskân ruhsatı alabilmek)
• Endüstriyel Mutfak, Çamaşırhane vb. (Çalıştırma izni almak için)
• Üretim tesislerinde ve fabrikalarda (Çalışma izni ve üretim izni almak için ) 

Gost-R Neden Gereklidir

1 Ekim 2000 tarihinde GTK ( Rusya Gümrük İdaresi ) tebliğince ülkeye ihraç edilen her türlü mal geçişinde Gost-R belgesi zorunluluğu getirilmiştir. Sadece ithal mallar değil, Rusya'da üretilen mallar için de bu sertifikayı almak bir zorunluluktur. Rusya standartlarına uygun olduğu bu belge ile kanıtlanmış olan mallar; gümrüklerden daha kolay geçmekte, iç piyasada daha düzeyli mağaza ve marketlerde satılmaktadır. 

Gümrüklerde gümrük evrakları dışında, iç piyasadaki mağazalarda vergi memurlarınca yapılan kontrollerde de bu sertifika sorgulanmaktadır. Bu yüzden yasal olarak kayıtlı hiçbir satış yeri, Gost-R Sertifikası olmayan bir ürünü alıp-satmak istememektedir. Aynı şekilde perakende satış mağazalarında da vergi ve hıfzısıhha (Sanitarniy Epidemilogiskaya Stantsiya) memurları tarafından benzer kontroller yapılarak Gost-R sertifika sorulmaktadır. Rusya gümrüklerinde, gümrük memurları sertifikanın üzerinde bulunan telefon numarasından sertifikayı veren kuruluşu arayarak konfirmasyon istemektedir. Üreticiler tarafından sertifikasız olarak ihracı yapılan mallara, gümrükte ithalatçı Rus firmaları tarafından mecburen geçici sertifika alınmaktadır. Bu da alıcı firma tarafından şikâyet sebebi ve fiyat düşürme nedeni olarak üretici/ihracatçı firmayı zora sokmaktadır.  

Gost-R Belgesinin Geçerli Olduğu Ülkeler

Rusya Federasyonu dışında, Gost-R sertifikası yapılan anlaşmalar gereği Beyaz Rusya, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Moldova, Ermenistan, Tacikistan, Azerbaycan ve Gürcistan'da da geçerlidir.   

GOST-R Belgesinin Kullanımı  

Alınan GOST belgesinin kopyası çoğaltıldıktan sonra firma kaşesi ile yetkili kişi imzası atılarak "aslının aynısı" olduğu belirtilmelidir. Bu şekilde toptancı ve müşterilere dağıtılabilir. Bazı gümrüklerdeki uygulamalarda  orijinal belgenin noter onaylı kopyası istenilmektedir. Bu durumda önceden Rus Noteri veya İstanbul ya da Ankara'daki Rusya Federasyonu Konsolosluğu tarafından onaylanmış kopyalar kullanılmalıdır.  

Belgeler, yapılan ihracat evrakları ile birlikte Rusya gümrüklerine ibraz edilir. Genel olarak gümrük memurları sertifikanın üzerinde bulunan telefon numarasından sertifikayı veren kuruluşu arayarak onay istemektedir. Ürünü ya da hizmeti Rusya pazarında piyasaya sürmek için GOST-R sertifikası alma zorunluluğu yoksa bunu gümrüğe ya da perakendeciye kanıtlamak için 'Red Mektubu' alınması gerekmektedir. 

SERTİFİKA TİPLERİ

Seri Üretim GOST-R Belgesi (Uygunluk Belgesi): 1 ve 3 yıl süre için verilen bu belge, fabrikanızda üretimini yaptığınız tüm ürünleri kapsamaktadır. 3 yıllık seri üretim belgesi için üretim yerine gelinerek inceleme yapılmaktadır. Gerekli incelemeler ve numunelerin laboratuvar testlerinin olumlu olması durumunda firma belge almaya hak kazanmaktadır.

3 yıllık seri üretim sertifikası: GOST tarafından akredite edilmiş (yetkisi kabul edilmiş) kuruluşlar tarafından 3 yıllık bir dönemde yapılacak seri üretimin Rusya'da satılabilmesi için verilen belgedir. Bu belgenin görünümü diğerleri ile aynı olmakla birlikte işlev yönünden farklılıklar göstermektedir.

Özellikleri:  

• Rusya sınırları içerisindeki veya dünya üzerindeki herhangi bir firmaya verilebilir.
• Belge vermeye yetkili kuruluş temsilcileri, üretim yerinde inceleme yapmaktadır.
• Seri üretime yöneliktir. Sadece belge üzerinde adı geçen ürünler için geçerlidir (aynı fabrikanın diğer ürünleri için geçerli değildir).
• Hem girişten başlayarak üretim sistemi incelenir, hem belirlenmiş ürünler detaylı olarak incelenir, hem de üretim ve kullanımda hijyenik özellikler aranır. Bir anlamda  ISO, TSEK ve CE karışımı özelliğindedir. 
• ISO belgelerinin mevcudiyeti sertifika alınmasını kolaylaştırmaktadır.
• Geçerlilik süresi 3 yıldır. Ancak belgelendirme kuruluşu gerek gördüğünde her yıl inceleme yapabilir.

1 yıllık seri üretim sertifikası: Bu belge, seri üretim için 1 yıl süreyle verilir. Bu belgenin verilebilmesi için;

• Türkiye'ye (veya başka bir ülkeye) uzman ziyareti gerekmez.
• Numune gereklidir (Taşınamayan bazı ürünlerde numune yerine teknik dokümanlarla iş çözümlenebilmektedir).
• Firmanın yasal adı, adresi, ticaret sicilden alınacak faaliyet belgesi ve bunların tercümeleri gereklidir.
• Bu tür belgenin kullanım olarak süresi haricinde 3 yıllık belgeden hiçbir farkı yoktur.

Ürün - Parti Bazında (1 Seferlik) GOST-R Belgesi: Bu belge, belirli bir partide sevk edilen ürünler ve alıcı firma için düzenlenmektedir. Bu tip için uzman heyetin üretim yerini  ziyaretine gerek yoktur. Genellikle numune olmadan bazı teknik ve idari dokümantasyonla bu iş çözümlenebilmektedir. Bu belge, 1 yıl süre içinde tek bir firma için ve belgede belirlenen kota miktarının bitimine kadar geçerlidir.

Bu tip belge, temin süresinin kısa oluşu ve ekonomik olması sebebiyle Rusya'ya her zaman sevkiyat yapmayıp zaman zaman sevkiyat yapan firmalar tarafından tercih edilmektedir. Ancak bu belge, sadece ithalatçı bir Rus firması adına çıkarılabilir. Bu nedenle başka Rus alıcılara yapılan satışlarda kullanılamaz. 1 yıl süre için verilen bu tipte, iki ülke firması arasındaki satış sözleşmesi ve ihracat faturası gerekmektedir.  

Gostsroy İnşaat  Bakanlığı  Belgesi: Goststroy belgesi inşaatta kullanılan ürünlere verilmektedir. Bu belge GOST-R, SNİP, PB normlarına uygunluğu tasdikleyen bir belgedir. Bu belge Rusya İnşaat Bakanlığı tarafından GOST-R belgelendirme sistemi kurallarına göre verilmektedir. İşleyiş ve prosedür olarak GOST-R belgesi ile aynı mevzuata tabidir. Bu yüzden GOSTSTROY sertifikasında iki kuruluşunda ismi geçmektedir (GOST-R ve GOSTSTROY).  

1 ve 3 yıllık süre ile verilen belgenin tüm inşaat ürünleri için alınması  gerekmektedir. Uzman heyetin üretim yerinde inceleme yapması zorunludur. Boya, tüm pvc ve alüminyum profiller, cephe giydirme sistemleri, izolasyon ve çatı kaplamaları Gostroy Belgesi gerektiren başlıca ürün grupları içinde sayılabilir. Bazı durumlarda aynı inşaat malzemesi için değişik OKP kodları (Rusya iç tanımlama istatistik kodlaması) kullanılarak o malzemeyi "inşaat malzemesi"  veya "kimyasal madde" olarak belgelendirmek mümkündür.  

Hijyen  Sertifikası: Ürünlerin Rusya Federasyonu Hijyen normlarına uygun olduğunu tasdikleyen belgedir. Hijyen belgesi Rusya Federasyonu 'SAN EPİD NADZOR, TSGSEN' kuruluşu tarafından yapılan test ve sonuçlarına göre verilen belgedir. Hijyen belgesi Rusya Federasyonu Sağlık Bakanlığının 15 Ağustos 2001 No:325 'Hijyen Belgesi Zorunlu Olan Ürünler Kanununa' istinaden alınmaktadır. Hijyen Sertifikası insanla dolaylı veya dolaysız temasa geçen ve insan sağlığına zarar verebilecek ürünlerin hepsi için zorunludur.  

Rusya'daki  kanunlar ve gümrük mevzuatı gereği neredeyse tüm belgelendirme tipleri için Hijyen  Sertifikası istenmektedir. Hijyen sertifikasının geçerlilik süresi 5 yıldır, ama GOST-R bitiş sürecine göre yeniden Hijyen Sertifikası alınması  gerekebilmektedir. Üretici firmadan alınan numune veya gerekli dökumanlar doğrultusunda önce Hijyen sertifikası  düzenlenmekte ve diğer aşamada  yapılacak belgeye Hijyen numarası yazılmaktadır.

 Red (Gereksizlik) Mektubu: Rusya Federasyonu Gümrük Komisyonu (GTK) tarafından 6 ayda bir yayınlanan tamimlerde gümrükte hangi ürünlere belge isteneceği liste olarak yayımlanmaktadır. Geçerli tablolardan bakılarak bu liste haricinde kalan ürünlere Red Mektubu (Gereksizlik Mektubu) alınmalı ve gümrük evrakları arasına konmalıdır. Bu belge iç piyasada da kullanılmakta ve parti bazında ürünlere verilmektedir. 

 Yangın Sertifikası: Ürünlerin Rusya Federasyonu yangına dayanıklılık normlarına uygun olduğunu kanıtlayan bir belgedir. Yangın Sertifikası, Rusya İç İşleri bakanlığına bağlı olan MÇS kuruluşu tarafından verilmektedir. Yangın Sertifikası MÇS kuruluşu 08 Ağustos 2002 'Yangın Belgesi Zorunlu Olan Ürünler' kanununa istinaden verilmektedir. 

Rusya'da en önemli ve prosedürü zaman alan belgelerden biridir. Yangın sertifikası da, Gost-R'de  olduğu gibi 1 ve 3 yıllık seri üretimlere yönelik alınmaktadır. Kablolar, izolasyon malzemeleri, çatı kaplamaları, acil tahliye kapıları ve dış kapılar gibi ürünlere mutlaka Yangın sertifikası alınması gerekmetedir. Uzman heyetin mutlaka üretim yerini  ziyaret etmesi ve ürünlerden numune alınarak laboratuvar teslerinin yapılması gerekmektedir.  

Rostekhnadzor (RTN) Belgesi: Tehlikeli ürün ve maddelerin üretimi ve kullanımı için verilen bir belgedir. Bu belge, özellikle sanayide ve petrokimya sektöründe; yanıcı, parlayıcı, patlayıcı ve diğer tehlike arz eden yerlerde kullanılan ve çevre açısından tehlike arz eden endüstriyel ekipmanlar için gerekmektedir. Rostekhnadzor Belgesi bir tür "Kullanma İzni" olarak öne çıkmaktadır. Daha önceki yıllarda GGTN (GOSGORTEKHNADZOR) olarak bilinen bu belge, 2004 yılından itibaren Rusya'da merkezileştirilerek federal platforma taşınmış ve RTN (ROSTEKHNADZOR) ismini almıştır. 

RTN (ROSTEHNADZOR) belgelendirme süreci hem uzun bir süreçtir. Üretici firmanın tüm dokümanları Rusça olmak zorundadır. Ortalama temin süresi ürün grubuna göre  3 ay ile 6 ay arasında değişmektedir. Bu belge yine Gost-R belgesinde olduğu gibi 1 ile 3  yıllık seri üretime yönelik verilmektedir.

RTN Belgesi (İzni) Gerektiren Başlıca Ürün ve Ekipmanlar:

· Petrokimya ve gaz tesislerinde kullanılan vana, valf ve klapeler, yük ve insan asansörleri,

·  Eskalatörler,

·  Endüstriyel vinçler ve inşaat vinçleri, asansörler,

· Hava ve gaz kompresörleri,

· Basınçlı kaplar,

·Kızgın buhar bulunduran, üreten ve taşıyan tüm sistemler,

·Ex-Proof, ATEX özellikleri gerektiren elektro-mekanik ekipmanlar,

·Özel depolama üniteleri: gaz ve benzin depoları, yanıcı-parlayıcı ya da toksik maddelerin bulundurulduğu depolar,

·Gaz kullanarak ısı üreten tüm sistemler, kazan ve yüksek fırınlar,

·Tehlike arz eden kaynak işlemleri ve bununla ilgili ekipmanlar,

· Petrol rafinerilerinde kullanılan tüm ekipmanlar,

  Madencilik ve yeraltında kullanılacak tüm ekipmanlar,  

Yukarıda saydığımız belgelerin dışında Otomotiv sektörü için, Rusya Ulaştırma Bakanlığı GOST-R Belgesi; İnşaat firmaları için, Gost-R İnşaat Lisansı istenmektedir. Ürünlerinizin pazar payını arttırmak ve rekabet avantajı elde etmek için Rus Standartlarına uygunluğunu ilgili sertifikalar ile kanıtlamanız gerekmektedir.